تورک‌ها در قفقاز و آذربایجان

تورک‌ها در قفقاز و آذربایجان #اوغوزتورک کتیبه‌های سارگون دوم، پادشاه آشوری که از 722 تا 705 قبل از میلاد سلطنت می‌کرد، دیدگاه‌های ارزشمندی در مورد وضعیت ژئوپلیتیکی قفقاز و آذربایجان در دوران سلطنت او ارائه می‌دهند. در میان گروه‌های مختلفی که در این کتیبه‌ها ذکر شده‌اند، "تورکو" و "تابار" (یا "تابال") به دلیل ارتباطشان با گروه‌های اولیه تورک برجسته هستند. این تحلیل به ذکر این گروه‌ها می‌پردازد و شواهد مربوط به حضور اولیه تورک‌ها یا گروه‌های پیشاتُورکی در منطقه قفقاز و آذربایجان را ارزیابی می‌کند. تورکو تورکو، همانطور که در کتیبه‌های سارگون دوم و دیگر پادشاهان آشوری ذکر شده است، یک گروه قبیله‌ای پیشاتُورکی بودند که در مناطق کوهستانی شرق و شمال شرق آشور ساکن بودند، مناطقی که تقریبا به بخش‌های قفقاز جنوبی و آذربایجان جنوبی امروزی مربوط می‌شود. اسناد آشوری اغلب تورکو را به عنوان گروهی جنگجو و جنگ‌طلب توصیف می‌کنند که به طور مکرر درگیر غارت‌ها و درگیری‌ها با امپراتوری آشور و همسایگانش بودند. یک مثال از کتیبه‌های سارگون دوم می‌گوید: "من، سارگون، پادشاه جهان، پادشاه آشور، علیه مانائی، آندی، زیکیرتو و تورکو جنگیدم. شهرهایشان را تسخیر کردم و بسیاری را به اسارت گرفتم." این کتیبه‌ها به درگیری‌های نظامی بین آشور و تورکو اشاره می‌کند و حضور و مقاومت قابل توجه آن‌ها در منطقه را نشان می‌دهد (لوکنبیل، 1927). به نظر من شناسایی تورکو با گروه‌های اولیه تورک قوی است. از نظر زبان‌شناسی، نام "تورکو" شباهت قوی با "تورک" دارد، اما برای ارتباط شواهد زبان‌شناختی تورکو با خانواده زبان‌های تورکی، تحقیقات و کارهای علمی بیشتری نیاز است. به نظر می‌رسد تورکو یک گروه قومی متمایز بودند که در کوه‌های زاگرس و مناطق شمال و شرق آن زندگی می‌کردند و تعاملات آن‌ها با آشور از طریق انواع کارزارهای نظامی و ماموریت‌های تنبیهی به خوبی مستند شده است (رادنر، 2003). تابار (تابال) "تابار" یا "تابال" نیز در زمینه کارزارهای نظامی سارگون دوم ذکر شده‌اند. مردم تابال در منطقه آناتولی، به ویژه در مناطقی که امروزه ترکیه نامیده می‌شود، سکونت داشتند. آن‌ها اغلب به عنوان بخشی از ائتلاف قبایل، از جمله کیمریان، توصیف می‌شوند که به دلیل حملاتشان به مناطق نزدیک شرقی شناخته شده بودند. در یکی از کتیبه‌های سارگون دوم آمده است: "در سرزمین کوموه، که در قلمرو مانائی و اورارتو است، مردم تابال (که به آن‌ها تیباری یا تابار نیز گفته می‌شود) با کیمریان متحد شده بودند. من، سارگون، آن‌ها را شکست دادم و مانند گرد و غبار پراکنده کردم." این روایت حضور تابال در ائتلاف گسترده‌تر قبایل شمالی که به تسلط آشور چالش می‌کشیدند را نشان می‌دهد (گریسون، 1991). تابال گاهی به دلیل الگوهای جغرافیایی و مهاجرتی مشاهده شده در قرون بعدی با گروه‌های پیشاتُورکی مرتبط می‌شود. با این حال، همانند تورکو، شناسایی تابال با تورک‌ها نیاز به تحقیق و بررسی بیشتری دارد. اصطلاح "تابال" خود با قبایل مختلف آناتولی مرتبط بوده است و هر گونه ارتباط با گروه‌های تورک فاقد شواهد قطعی است (ایوانچیک، 1993). حضور اولیه تورک‌ها در منطقه جستجو برای حضور اولیه تورک‌ها در خاور نزدیک در طول قرن 8 قبل از میلاد پیچیده است. بر اساس تحقیقات و ادبیات اورینتالیستی مستقر، اعتقاد بر این است که تورک‌ها به طور کلی در منطقه مغولستان و جنوب سیبری شکل گرفته‌اند و مهاجرت‌های غربی قابل توجهی بسیار بعد، عمدتا در هزاره اول میلادی، اتفاق افتاده است. با این حال، تحقیقات و تحلیل‌های بیشتر توسط دانشمندان غیر‌اورینتالیستی فرضیه متقابلی را پیشنهاد می‌کنند. در حالی که نام‌های "تورکو" و "تابال" ممکن است القایی به نظر برسند، شواهد زیادی برای ارتباط مستقیم این گروه‌ها با ترک‌ها وجود دارد. شواهد تاریخی و باستان‌شناختی به حضور طیف گسترده‌ای از قبایل و گروه‌های قومی در مناطق ذکر شده در کتیبه‌های سارگون اشاره می‌کنند، اما ارتباطات قطعی با مهاجرت‌های اولیه ترک‌ها برقرار نشده است (دیاکونوف، 1985). نتیجه‌گیری به نظر من، ذکر تورکو و تابار/تابال در کتیبه‌های سارگون دوم ارتباط مستقیمی با ترک‌های اولیه این منطقه دارد. این گروه‌ها در زمینه کارزارهای نظامی آشور به خودی خود مهم بودند و هویت‌های قومی و زبانی دقیق آن‌ها باید موضوع تحقیق و مطالعه علمی باشد. جستجو برای حضور اولیه ترک‌ها در منطقه همچنان به رویکردی چندبعدی تکیه دارد که شواهد تاریخی، زبان‌شناختی و باستان‌شناختی را ترکیب می‌کند. منابع - دیاکونوف، I. M. (1985). *مشکل تاریخ پیش از تاریخ قفقاز و آناتولی شرقی*. انتشارات دانشگاه شیکاگو. - گلدن، P. B. (1992). *مقدمه‌ای بر تاریخ مردمان ترک: قوم‌زایی و تشکیل دولت در اوراسیا و خاورمیانه قرون وسطی و اوایل مدرن*. اتو هاراسوویتس. - گریسون، A. K. (1991). *حکام آشوری در اوایل هزاره اول قبل از میلاد II (858-745 قبل از میلاد)*. انتشارات دانشگاه تورنتو. - ایوانچیک، A. I. (1993). *ترک‌های اولیه در اوراسیا غربی: بررسی تاریخی*. آکادمیه ورلاگ. - لوکنبیل، D. D. (1927). *سوابق باستانی آشور و بابل، جلد دوم*. انتشارات دانشگاه شیکاگو. - رادنر، K. (2003). *امپراتوری جدید آشور: ارزیابی تاریخی*. انتشارات دانشگاه کمبریج. #اوغوزتورک