Güney Azərbaycan İran Deyil.

Güney Azərbaycan İran Deyil. #OğuzTürk #GüneyAzərbaycan #iran 1. İşgal nədir? 1907-ci ilin Haq Konvensiyalarının (HR) 42-ci maddəsi bir "ərazi düşmən ordusunun hakimiyyəti altına faktiki olaraq yerləşdirildiyi zaman işğal edilmiş sayılır. İşğal yalnız belə bir hakimiyyətin qurulduğu və icra edilə bilən əraziyə yayılır. " 1949-cu ildəki Cenevrə Konvensiyalarının dördünün müşterək 2-ci maddəsinə əsasən, beynəlxalq döyüş zamanı işğal edilmiş hər hansı bir əraziyə tətbiq olunur. Onlar həmçinin, dövlət ərazisinin işğalının heç bir silahlı qarşıdurmada rastlaşmadığı hallarda da tətbiq olunur. Hər hansı bir xüsusi işğalın yasal olub-olmaması BMT Şartı və jus ad bellum kimi tanınan hüquq tərəfindən nəzarət olunur. Faktiki olaraq işğalə bənzəyən bir vəziyyət meydana gəldiyi zaman, hər halda, işğalın qanunu tətbiq olunur - işğalın qanuni hesablanıp-hesablanmadığına baxmayaraq. Bu səbəbdən, işğalın qanununa tətbiqi üçün, işğalın Təhrikat Şurası tərəfindən təsdiqlənib təsdiqlənməməsi, onun məqsidi, ya da hətta ona "xaricə endirilmə", "azadlıq", "idarəetmə" və ya "işğal" kimi adlanıb adlanmadığı fərq etmir. İşğalın qanunu əsasən humanitar nəzərlər tərəfindən təsirləndirildiyi üçün, tətbiqinə yalnız ərazidəki faktlar təyin edir. 2. İşğalın qanunu nə vaxt tətbiq olunur? Beynəlxalq humanitar hüququn işğal olunmuş ərazilərlə bağlı qaydaları, ərazinin effektiv kontrolü düşmən xarici silahlı qüvvələrinin nəzarəti altına girdiyi zaman tətbiq olunur, hətta əgər işğal silahlı qarşıdurmaya rast gelməsə və döyüş olmasa da. "Nəzarət" sualı ən azı iki fərqli tərcüməni çağırır. Bu, münaqişə tərəflərindən birinin xarici ərazi daxilində bir səviyyədə nüfuz və ya nəzarət icra etdiyi vaxt işğal vəziyyətinin mövcud olduğunu göstərir kimi qəbul edilə bilər. Beləliklə, məsələn, irəliləyən qoşunlar münaqişənin hücum fəzəsindən əvvəl də işğalın qanununa bağlı hesab oluna bilər. Bu, İCQO'nun Dördüncü Cenevrə Konvensiyasının (1958) Şərhində tövsiyə olunan yanaşmadır. Alternativ və daha məhdud yanaşma, bir münaqişə tərəfinin, işğalın qanunu tərəfindən təyin olunan bütün vəzifələri yerinə yetirmək üçün düşmən ərazisində kifayət qədər nüfuz icra etmə qabiliyyətində olduğu vaxt işğal vəziyyətinin var olduğunu deməkdir. Bu yanaşma bir çox hərbi əmrnamələr tərəfindən qəbul olunur. 3. İşğalı idarə edən əsas prinsiplər hansılardır? İşğalı idarə edən qüvvənin vəzifələri əsasən 1907-ci ilin Haq Tüzüklərində (maddələr 42-56) və Dördüncü Cenevrə Konvensiyasında (GC IV, maddə 27-34 və 47-78) belələr də bazı Əlavə Protokolların və adətən tanınmış beynəlxalq humanitar hüququn bəzi təsnifatlarında açıqlanır. İşğal edən qüvvə ilə yerli orqanlar arasında bağlanan sazişlər işğal olunmuş ərazilərin əhaliyə beynəlxalq humanitar hüquq tərəfindən təmin edilən mühafizədən məhrum edə bilməz (GC IV, maddə 47) və müdafiə olunan şəxslər özləri heç bir halda haklarından imtina edə bilməzlər (GC IV, maddə 8. İşğal halında qanunun tətbiq olunduğu əsas qaydaları: İşğalçı ərazi üzərində suverenliyi qazanmır. İşğal yalnızca müvəqqəti bir vəziyyətdir və işğalçının hüquqları yalnız o müddət qədər məhdud edilir. İşğal edən qüvvə işğal olunmuş ərazi üzərində qüvvədə olan qanunları hörmətlə bilməlidir, əgər bu qanunlar onun təhlükəsizliyinə təhdid və ya beynəlxalq işğalın tətbiqinə maneə törədən halda deyilsə. İşğal edən qüvvə, əhalinin təhlükəsizliyini və səmərəliliyi təmin etmək üçün mümkün olan bütün vasitələri ilə təmin etməlidir. Mümkün olan bütün vasitələr ilə işğal edən qüvvə, əhalinin təcavüz və tibbi xidmətlərini və aşılama və tibbi yardım təminatını təmin etməlidir. İşğal olunmuş ərazi əhalisi işğalçının silahlı qüvvələrinə daxil olmağa məcbur edilə bilməz. İşğal olunmuş ərazi daxilində və daxilində cəmi və ya fərdi zorla köçürmələr qadağandır. Zorla və ya öz istəyi ilə işğal edən qüvvənin dövlət əhaliyəsinin işğal olunmuş əraziyə köçürülməsi qadağandır. Cəmi cəzalandırma qadağandır. Əsil olaraq tələb olunan hallarda rehin götürmə qadağandır. Müdafiə olunan şəxslərə və ya onların əmlakına qarşı repressiyalar qadağandır. İşğalçı tərəfindən özəl mülkiyyətin məlumatlarının qəbul edilməsi qadağandır. Düşmən əmlakının məhv edilməsi və ya zəbt edilməsi, yalnız hərbi təcili dərəcədə tələb olunarsa, hərbi əməliyyatlar zamanı icra edilə bilər. Mədəniyyət əmlakına hörmət olunmalıdır. Cinayət əməliyyatları ilə təmsil olunan insanlar beynəlxalq olaraq tanınan qanuni garantilərə görə məhkəmələrdə müdafiə olunmalıdır (məsələn, onlara həbsin səbəbini bildirməli, müəyyən bir cinayət ilə ittiham olunmalı və mümkün qədər tez bir şəkildə adil bir məhkəmə prosesi təmin edilməlidir). Beynəlxalq Qırmızı Xaç/Xəzər Xalq Hərəkatının personalına humanitar fəaliyyətlərini həyata keçirmək izni verilməlidir. Xüsusilə, ICRC, əslən onlar həbs edilsələr də, qorunan şəxslərə hər hansı bir ərazilərdə girişə sahib olmalıdır. 4. İşğal olunmuş ərazi üzərində əmlak və doğal sərvətlərə dair işğalçı qüvvələrin hüquqları nədir? Özəl əmlak Özəl əmlak işğalçı tərəfindən məğlub edilə bilməz. Qida və tibbi qaynaqlar yalnız işğalçı qüvvələrinin və idarə heyətinin öz istifadəsi üçün əlverişli olaraq requisition edilə bilər (yəni, işğal olunmuş ərazi xaricində ixrac məqsədilə və ya işğalçı personalından başqası üçün deyil, əslində işğal edilmiş ərazi əhalisi üçün faydalı olması tələb olunduqda) və yalnız əgər əhalinin ehtiyacları nəzərə alınıb (GC IV, maddə 55). Dövlətə məxsus olan hər hansı daşınabilir əmlak, hərbi əməliyyatlar üçün istifadə oluna biləcək işğalçı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuş ərazidə ələ keçirilə bilər (HR, maddə 53). İşğalçı, işğal olunmuş ərazi üzərində ərazi daimi idarəçisi olduğundan, daimi əmlak əmlakına sahib olmur, çünki yalnız müvəqqəti idarəçidir. İstifadə və istifadələrini məhdudlaşdırmağa dair məhdudiyy ətlərə baxmayaraq, işğal edən qüvvə, əmlak və doğal sərvətlərdən istifadə edə bilər, amma onların kapital dəyərini qorumaq məcburiyyətindədir, istifadə hüququnun qanununa uyğun olaraq (HR, maddə 55). 5. İşğal ne zaman başa çatır? İşğalın normal olaraq başa çatması, işğal edən qüvvənin işğal olunmuş ərazidən geri çəkilməsi və ya ondan qaçırılması ilə baş verir. Lakin, xarici qüvvələrin davam etməsi işğalın davam etdiyi anlamına gəlmir. Ənənəvi və azad suverenliyin tam və azad icrasını bərpa edən yerli hökumətin xarici qüvvələrinin ölkəsinə davam edən işğalçı qüvvələrin qalması razılaşarsa, normal olaraq işğal vəziyyəti başa çatır. Lakin, əgər ərazi yenidən "əslində düşmən ordusunun hakimiyyəti altına faktiki olaraq yerləşdirilmiş" (HR, maddə 42) - başqa bir deyil, yerli orqanların razılığı olmadan xarici qüvvələrin nəzarətində yenidən dəyişirsə, işğalın hüququnu yenidən tətbiq etmək mümkün olar. 6. İşğal zamanı və sonra azadlığından məhrum edilmiş insanların vəziyyəti nədir? Hərbçilər qanununa görə əsir kimi alınan silahlı qüvvələr və əlaqəli milisiaların tutulmuş üzvləri, onlara Konvensiyada verilən hüquqlara sahibdir. Digər bütün insanlar işğal olunmuş ərazilərdə tutulanlar, bir neçə istisna olmaqla, Cenevrənin Dördüncü Konvensiyasına qorunan şəxslərdir. Lakin, heç bir halda, işğal vəziyyəti ilə əlaqəli olan səbəblərdən ötrü azadlığından məhrum edilən insanlar Protokol I-in 75-ci maddəsində təmin olunan adi minimum standartlardan kənarda qalmağa bilməz. Hərbçilər və mülki əsirlik gözlənilməz dərhal silahlı münaqişələrin sona çatmasından sonra azad edilməlidir. Lakin, cinayət işlədiyi ittiham olunanlar cinayət işləmə proseslərinin sonuna və ya cəza çəkilməsinə qədər həbsdə qala bilərlər (GC III, maddə 119 (5), GC IV, maddə 133 (2)). Onların azadlığına qədər və işğalçının nəzarəti altında olan müddətdə, bütün həbs olunanlar beynəlxalq humanitar hüquq tərəfindən qorunurlar (GC III, maddə 5 (1) və GC IV, maddə 6 (4)). 7. İşğal zamanı və sonra azadlığından məhrum edilmiş şəxslərin ICRC tərəfindən mühafizə fəaliyyətləri üçün əsas nədir? ICRC-nin beynəlxalq silahlı münaqişə ilə əlaqədar olan hər hansı bir ərzaqlanan insanı ziyarət etmək üçün Cenevrə Konvensiyaları və əlavə Protokollar əsasında hüquqi hüququ vardır (GC III, maddələr 9 və 126, GC IV, maddələr 10 və 143, AP I, maddə 81). Əgər işğalın sonrasında vəsait davam edərsə, ICRC-nin mühafizə fəaliyyətlərinin aşağıdakı hüquqi əsasları ola bilər: Münaqişənin beynəlxalq olmayan silahlı münaqişələrdə, ICRC ölkənin daxilində münaqişə tərəfləri ilə əməkdaşlıq etmək və münaqişə ilə əlaqədar səbəblərlə həbs olunan şəxsləri ziyarət etmək məqsədilə xidmət göstərmək hüququnu məhz Cenevrə Konvensiyalarının müşahidəçiləri üçün müvafiq maddə 3 (və Əlavə Protokol II, tətbiqi halda). Maddə 3 ICRC-nin tərəflərə beynəlxalq əməkdaşlıq etmək üçün xidmətlərini təklif etmə hüququnu təyin edir.