Güney Azərbaycan və Kortizol,

Güney Azərbaycan və Kortizol, Təziye Üzərində Qurulan İşqalçılıq: Güney Azərbaycan Üzərində Nöroloji, Psixoloji və Sosial-Siyasi Təsirləri: #ÖğuzTürk Tarix boyu işqalçı rejimlər işqal etdikləri millətləri idarə etmək üçün onların kütləvi duyğularından istifadə etmişlər. Davamlı kədər, qorxu və hüzünlü mühiti yaratmaqla dövlət, insanları bugünkü sosial-siyasi reallıqlardan uzaqlaşdıraraq tarixi hadisələrə yönəldir və beləliklə itaəti təmin edir. Bu hal, Orta Çağ Katolik Avropasında olduğu kimi, müasir İranın, xüsusən də Şiə əksəriyyətli Güney Azərbaycan bölgəsində də görünməkdədir. Hər iki sistem dini kədər dolu hekayələrdən istifadə edərək kütləvi emosional tabeçiliyi təmin edir. Bu təhlil belə siyasətin nöroloji, psixoloji və sosial təsirlərini araşdıraraq, Güney Azərbaycan üzərindəki nəticələrinə fokuslanır. Uzunmüddətli Kədər və Stresin Beyinə Təsiri Nöroloji baxımdan, uzun müddətli kədər, travma və stress beynin kimyasını dəyişdirir. Dini yas dövrlərində davamlı yaşanan qəm-qüssə beynin kortizol səviyyələrini artırır və zaman keçdikcə yaddaş, qərar qəbul etmə və emosional tənzimləmə kimi əqli funksiyalara mənfi təsir göstərir. İran rejimi, Orta Çağ Katolik Kilsəsi kimi, milli təqvimə kədər dövrlərini daxil etmişdir. İlin təxminən iki yüz günü ya İmam Hüseyn, ya da digər şiə şəxsiyyətlərinin xatirəsi ilə bağlı yaslarla keçir. Bu yas mərasimləri zamanı insanlar özlərinə vurur, sinələrinə döyür və başlarını yaralayırlar. Bu davranışlar beyindəki stress reaksiyasını daha da aktivləşdirir. Davamlı yüksək kortizol səviyyələri insanları xarici təsirlərə qarşı daha həssas edir və onların tənqidi düşünmə qabiliyyətlərini zəiflədir. Nəticədə, insanlar davamlı kədər və itaət dövrünə daxil olur və hakimiyyəti sorğulama və ya cari sosial problemlərlə məşğul olma bacarığı zəifləyir. Psixoloji Təsirlər: Kədər və Günah Hissinin İçselleşməsi Psixoloji baxımdan, İran dövləti tərəfindən tətbiq edilən bu institutsional kədər, Orta Çağ Katolik Kilsəsinin günah hissi mexanizmləri ilə oxşardır. Hər iki halda da, insanlar tarixi dini faciələrdən məsul olduqlarına inandırılır. Xristian Avropasında İsa peyğəmbərin çarmıxa çəkilməsi, Şiə inancında isə İmam Hüseynin şəhidliyi insanların günah hissini dərinləşdirən hekayələrdir. Yas mərasimlərində iştirak etmək insanlara öz günahlarından təmizlənmə fürsəti verir. Bu günah və qəm-qüssə hissi zamanla mazoxizmə çevrilir; insanlar öz indiki acılarını görməzlikdən gələrək tarixi hadisələrə yönəlirlər. Bu günahkar emosional vəziyyət hökumətin toplumsal nəzarətini davam etdirməsinə imkan yaradır, çünki vətəndaşlar öz maddi və siyasi şərtlərini sorğulamaq əvəzinə dini vəzifələrinə diqqət yetirirlər. Sosial Təsir: Dövlətin Təşkil Etdiyi Kədərin Siyasi İdarəetmə Aləti Kimi İstifadəsi Güney Azərbaycanda kədər üzərində qurulan idarəetmənin sosial nəticələri çox dərin və təsirli olmuşdur. İran hökuməti kütləvi yas mərasimlərini təşkil edərək dini qurumlar və dövlət mexanizmlərindən istifadə etməklə bu kədər mədəniyyətini qoruyub saxlayır. Milli təqvim, müxtəlif imamların, ailə üzvlərinin və digər dini şəxsiyyətlərin xatirəsinə həsr olunmuş günlərlə doludur. Bu günlərdə iş yerləri bağlanır və insanlar yas mərasimlərinə qatılmağa məcbur edilir. Bu halda kollektiv kədər xalqı ortaq bir emosional yük altında birləşdirir, eyni zamanda mövcud haqsızlıqlardan diqqəti yayındırır. Güney Azərbaycanda bu dövlətin təşkil etdiyi kədər, İran işğalı altında yaşamağın acı reallıqlarından qaçmaq üçün güclü bir yayındırıcıdır. Bu bölgə iqtisadi cəhətdən geri qalmış, xalqı yoxsul və siyasi olaraq sıxışdırılmışdır. Azərbaycanlılar öz sosial və iqtisadi çətinlikləri ilə məşğul olmaq əvəzinə yüz illər əvvəl ölmüş imamların yasını tutmağa sövq edilir. Uzun müddətli yas mərasimləri hökumətə qarşı sosial hərəkatları boğaraq xalqın dirənişini zəiflədir. Beləliklə, insanların öz gələcəklərinə dair iradəsi zəifləyir və kollektiv kimlikləri kədər və şəhidlik üzərində qurulur. Orta Çağ Katolik Avropası ilə Müqayisəli Təhlil Orta Çağ Katolik Avropası ilə müasir Şiə İranı arasındakı bənzərliklər, kədərin siyasi nəzarət vasitəsi kimi daimi gücünü nümayiş etdirir. Avropada Katolik Kilsəsi İsa peyğəmbərin çəkdiyi əziyyətləri insanlığın günahlarının nəticəsi kimi göstərərək inanclıları davamlı emosional itaət halında saxlamışdır. Eyni şəkildə, İran rejimi də şiə yas mərasimlərindən istifadə edərək xalqı emosional olaraq zəif və diqqətsiz vəziyyətdə saxlayır. Katolik Kilsəsi günah çıxarma aktını təşviq etdiyi kimi, İran vətəndaşları—xüsusən də Güney Azərbaycanda yaşayan Şiə əksəriyyəti—sinələrinə vurma və özlərinə zərər verməklə bağlılıqlarını və kədərlərini ifadə edirlər. Hər iki konteksdə də xalq dini məfhumlar ətrafında mərkəzləşərək mövcud siyasi strukturları sorğulamaq əvəzinə dini ifadələrlə məhdudlaşırlar. Güney Azərbaycan Üçün Siyasi Nəticələr Güney Azərbaycanda İran rejiminin Şiə kədərini manipulyasiya etməsi konkret siyasi məqsədlərə xidmət edir. Bu kədər mədəniyyətini davam etdirərək hökumət, Azərbaycanlıların öz etnik və mədəni kimlikləri ətrafında birləşmələrinin qarşısını alır. Şiə çoxluğuna sahib olan Azərbaycan xalqı həm dini hekayələr, həm də türklük kimliyinin basdırılması ilə ikitərəfli nəzarət altındadır. Nəticədə siyasi cəhətdən passiv bir cəmiyyət yaranır; tarixi kədər və dini mərasimlərə dalmış xalq öz marjinal vəziyyətlərinə qarşı hərəkət etmir. Bu emosional manipulyasiya İran rejiminin hakimiyyətdə qalmasına və Güney Azərbaycanın iqtisadi və mədəni sıxıntılar altında saxlanmasına imkan verir. Nəticə: Duyğusal İdarəetmədən Siyasi Azadlığa Doğru Görüşümüzcə, təziye və Kədər üzərində qurulan işqal və idarəetmənin nöroloji, psixoloji və sosial ölçülərini anlamaq emosional və siyasi azadlıq yolunu açır. Güney Azərbaycan üçün siyasi, milli və duyğusal müstəqilliyi geri qaytarmaq—təhsil, mədəni fəxr və tarixi tənqidi dəyərləndirmə vasitəsilə—işqalcının manipulyasiyasına qarşı çıxmaq üçün vacib addımdır. Kollektiv yaddaş və kədəri itaətin deyil, güc və müqavimətin mənbəyi kimi yenidən çərçivələmək Azərbaycanlıların onları uzun müddət basdıran emosional və siyasi nəzarət quruluşunu dağıtmasına yol açacaqdır. #OğuzTürk